229. Niezwykła kobieta i odrobina kuchennej chemii, czyli "Lekcje chemii" Bonnie Garmus

Ostatnie kilka dni spędziłam z książką, która mnie zainteresowała, od kiedy tylko o niej usłyszałam - lubię opowieści o ciekawych kobietach, rozgrywające się w interesujących czasach i te zawierające wątki kulinarne. "Lekcje chemii" zapowiadały się na lekturę totalnie w moich klimatach i cóż... okazało się, że dla mnie to był strzał w dziesiątkę!

"Właśnie skończyła tłumaczyć psu, że beletrystyka jest kłopotliwa. Ludzie zawsze upierają się, że wiedzą, o co w niej chodzi, nawet jeśli autor nie chciał nic takiego powiedzieć i nawet jeśli w tym, o co ich zdaniem chodzi, nie ma żadnego sensu."

Akcja tej książki rozgrywa się w połowie lat 50. w Stanach Zjednoczonych, w pewnym instytucie badawczym. Główna bohaterka, Elizabeth Zott pracuje tam i próbuje się przebić w tym totalnie męskim, nieprzyjaznym kobietom środowisku. Chce się zająć własnymi badaniami nad pewnym ciekawym zagadnieniem, które wyjaśniałoby źródło wszelkiego życia, ale rzucane jej zewsząd kłody pod nogi utrudniają pracę. Ta młoda kobieta jest inteligentna, ma wielkie ambicje, wiele samozaparcia, niestety, nie zawsze to wystarczy. Kiedy poznaje genialnego naukowca, Calvina Evansa, jej życie się odmienia, nie tylko perspektywa zawodowa, ale też prywatna. Jednak to nie koniec problemów...

Rany, ta książka jest świetna, naprawdę genialna! Rozpoczynając od języka, jakim jest napisana, przez samą historię, tematy jakie porusza, po naprawdę oryginalnych bohaterów. Bardzo dobrze mi się ją czytało, szybko, z zainteresowaniem pochłaniałam kolejne strony, przeżywając perypetie Elizabeth Zott i pozostałych postaci. Spodziewałam się po tej książce czegoś innego, myślałam, że to będzie taka zwykła obyczajówka z wątkami naukowymi i kulinarnymi, nie sądziłam, że aż tak mnie porwie i zachwyci. 

Przy czytaniu tej powieści doświadczałam naprawdę całej gamy emocji: trochę się uśmiechałam (zwłaszcza przy romantycznych podchodach dwojga naukowców), trochę złościłam (na przykład na to, co spotykało Elizabeth jako naukowczynię, kobietę chcącą mieć swoje miejsce i możliwości badawcze w bardzo patriarchalnym świecie), było też nieco smutku (bo przeżycia bohaterów zdecydowanie kolorowe nie były), ale też nie zabrakło wzruszeń. Dawno nie czytałam książki, która tak by mi podeszła pod względem emocjonalnym, która by mnie tak poruszyła i zarazem zapewniła chwilę śmiechu i rozrywki.

Podobała mi się kreacja postaci głównej bohaterki - Elizabeth to kobieta silna, twarda, uparcie taranująca sobie drogę w męskim środowisku, w czasach, kiedy kobiety miały wychowywać dzieci i zajmować się domem, a nie nauką, czy ogólnie pracą zawodową. Jest przy tym też nieco sztywna, ale za razem bezczelna (ale w pozytywny sposób), patrzy na świat w sposób naukowy, kieruje się logiką, przez co dla osób, które spotyka na drodze, wydaje się dziwna. Bardzo odstaje od typowego kobiecego wizerunku z lat 50., jest pod wieloma względami bardzo postępowa na swoje czasy. Radzi sobie w naprawdę trudnych warunkach i mogłaby być wzorem dla współczesnych kobiet, które w większości mają jednak lepiej od niej (a przynajmniej mogą bez większych problemów ukończyć studia i zajmować się nauką bez utrudniania ze strony mężczyzn). 

Inni bohaterowie, choć o nieco mniej rozbudowanych życiorysach i charakterach, są również warci uwagi i interesujący. Podobała mi się postać małej Mad, bardzo inteligentnej dziewczynki, która również nie da sobie w kaszę dmuchać, czy uroczego i równie mądrego psa, o równie dziwnym imieniu. Ogólnie autorka przedstawiła całą plejadę barwnych postaci, nawet tych negatywnych. 

Sporo się w tej książce dzieje. Poza naukowymi perypetiami bohaterki, pojawia się co nie co o macierzyństwie i ogólnie o rodzicielstwie, są wątki miłosne, jest też trochę o pracy w telewizji w latach 50, a wreszcie o fałszu i zakłamaniu ludzkim. A to wszystko jest opisane w takim lekkim i bezpretensjonalnym stylu, bez patosu, czy sztuczności. Dzięki temu, nawet te smutniejsze, trudniejsze momenty są łatwiejsze w odbiorze, nieprzytłaczające. Co do wątków romansowych, to chciałam wspomnieć, że podoba mi się chemia między bohaterami, dosłowna i w przenośni, nie ma tu nic ckliwego, ani nie głupkowatego, jak to czasem bywa w tego typu książkach, za to jest po prostu interesująco - trochę zabawnie, trochę poważnie. 

Oczywiście to nie powieść bez wad. Nie są to jednak znaczące defekty, powiedziałabym, że niewielkie niedociągnięcia wobec całej masy zalet. Nie do końca do mnie przemówiło zakończenie, a właściwie to, że tajemnica, która która się ciągnie przez większość akcji została rozwiązana w sposób nieco przekombinowany. Chwilami drażniło mnie też nieco stereotypowe podejście do pewnych tematów, ale nie będę się tu rozpisywać o co chodzi, bo zapewne większości pewnie nie będzie to przeszkadzać, a część pewnie nawet tego nie zauważy. 

Cóż jeszcze mogę dodać? "Lekcje chemii" mają w sobie mnóstwo uroku, sporo ironii, dużo lekkości i bezpośredniości, mimo iż nie jest to opowieść z gatunku tych podnoszących na duchu i milutkich. Czytałam tę powieść z przyjemnością, dawno mnie żadna lektura tak nie pochłonęła. Przy okazji pisania tej recenzji dowiedziałam się, że jest to debiut literacki. Nie spodziewałam się tego, jestem pod wrażeniem, że autorka tak mocno i pewnie weszła w świat literatury i z ciekawością oczekuję na jej kolejne książki (mam nadzieję, że takowe się pojawią ;)). A Wam bardzo polecam "Lekcje chemii"!

tytuł: "Lekcje chemii"
tytuł oryginału: "Lessons in chemistry"
autor: Bonnie Garmus
tłumacz: Marek Cieślik
data wydania:
data polskiego wydania: 7 września 2022 r.
wydawca: Wydawnictwo Marginesy
liczba stron: 464
kategoria: literatura obyczajowa

Dziękuję serdecznie Wydawnictwu Marginesy za możliwość poznania tej genialnej książki.