343. Początek nowego cyklu książkowego autorki "Warszawianki", czyli "Sprawy Szustra. Ciemna gwiazda" Ida Żmijewska

Pamiętacie moje bardzo pozytywne opinie o książkach z cyklu Warszawianka? Jeśli nie, to sprawdźcie TU. W mojej recenzji ostatniego tomu tej trylogii wspominałam, że ciekawi mnie postać Jerzego Szustra i że chętnie bym poczytała historię z nim w roli głównej. Pani Ida Żmijewska albo czytała tamtą recenzję, albo sama zdała sobie sprawę, że szkoda, żeby tak interesujący bohater nie dostał własnej książki, i postanowiła zacząć nowy cykl, tym razem pod wiele mówiącym tytułem – Sprawy Szustra. Zapraszam na kilka słów o Ciemnej gwieździe, czyli pierwszym tomie tej serii.

Akcja tej powieści rozpoczyna się w Wigilię Bożego Narodzenia 1894 roku, kiedy to młody baron Julian Sierawski wychodzi z domu zaraz po wieczerzy z rodziną. Mężczyzna obiecuje wrócić przed swoim ślubem, który ma mieć miejsce w dniu następnym. Nie pojawia się tam jednak. Matka barona poprosi Jerzego Szustra, swojego krewniaka, który jest sędzią śledczym, o pomoc w znalezieniu syna. To jednak dopiero początek wydarzeń…

Jak wspominałam, po lekturze Warszawianki miałam nadzieję na poznanie dalszych losów Jerzego Szustra i jak widać, autorka spełniła moje życzenie. Cieszę się, że mogłam wraz z tym bohaterem podążać mrocznymi ulicami Warszawy końca XIX wieku i wspólnie rozwiązywać zagadkę zniknięcia barona, a także sprawę kryminalną z nią powiązaną. Pani Żmijewska kolejny raz świetnie odmalowała tło fabularne i zadbała o zbudowanie odpowiedniego nastroju, w czym pomogło jej osadzenie akcji w czasie świątecznym i noworocznym. 

Oczywiście wątek kryminalny jest w tej książce najważniejszy, ale istotne są też kwestie historyczno-społeczne, które świetnie ubarwiają całą opowieść. Autorka pokazuje tu małżeństwa aranżowane, w których liczą się pieniądze i prestiż, a nie uczucia osób w nie wplątanych, nie zapomina też o konwenansach i przesądach, jakie wciąż są żywe w społeczeństwie mimo różnych przemian. Świetnie odmalowuje sytuację arystokracji, która często nie ma już nic poza swoimi tytułami, musi więc spowinowacać się z pogardzanymi fabrykantami, czy kupcami, którzy mogą wspomóc podupadające majątki. Nie zapomina też o pokazaniu hulaszczego i beztroskiego życia niektórych synów szlachetnych rodów, wskazując na skutki dla rodzin i społeczeństwa, ale też dla samych zaangażowanych.

Ciekawie było czytać o sytuacji życiowej Jerzego Szustra, o tym, jak prowadzi śledztwo, stopniowo odkrywając nowe tajemnice. Autorka zadbała, żeby to dochodzenie zawiodło go nie tylko do siedzib arystokratów, ale też w miejsca, gdzie porządni ludzie chadzać nie powinni – do domów publicznych, czy mieszkań podejrzanych kobiet. Dzięki temu opowieść ma jeszcze ciekawszy oddźwięk, jest bardziej życiowa. Oczywiście wątek kryminalny jest dość zawiły, ze ślepymi zaułkami, niespodziewanymi sekretami i oczywiście z zaskakującym zakończeniem. Przyznam szczerze, że autorka mnie kilka razy zwiodła na manowce, kiedy myślałam, że już wiem, kto jest winny, a tu okazywało się, że niekoniecznie…

Poza Jerzym Szustrem, w tej książce pojawiają się postacie znane z Warszawianki (choć Aleksander Woronin i Leontyna są zaledwie wspomniani), jak też nowi bohaterowie. Nie zostali oni opisani tak dobrze jak sędzia śledczy, ale i w nich autorka tchnęła życie, nawet jeśli pojawili się wyłącznie na drugim planie. Poza głównym bohaterem najbardziej ucieszył mnie powrót Mironowów, naprawdę z przyjemnością czytałam o tej rodzinie, zwłaszcza o ich subtelnych próbach namówienia Jerzego na ożenek. Warta uwagi była też nowa dla serii postać o imieniu Kasylda, a scena, którą urządziła, okazała się naprawdę teatralna i ubarwiła opowieść. 

Ciemna gwiazda, choć krótka, okazała się dla mnie opowieścią porywającą, zaskakującą, obdarzoną świetnym klimatem XIX-wiecznej, świąteczno-zimowej Warszawy oraz oczywiście intrygującym głównym bohaterem. Czytało mi się ją naprawdę dobrze, sprawa kryminalna mnie wciągnęła, a kwestie społeczno-obyczajowe oraz perypetie Jerzego Szustra wzbudziły we mnie zainteresowanie. Bardzo, bardzo polecam tę książkę, nie tylko fanom Warszawianki (choć oni też docenią wzmianki o ulubionych bohaterach), ale też wszystkim, którzy mają ochotę na dobry kryminał z rozbudowaną warstwą obyczajową i świetną stylizacją historyczną. A ja sama czekam na kolejne sprawy Szustra ;)

tytuł: Ciemna gwiazda
seria: Sprawy Szustra, tom 1
autor: Ida Żmijewska
data wydania: 29 października 2025 r.
wydawca: Skarpa Warszawska
liczba stron: 320
kategoria: kryminał retro/powieść historyczna

Recenzja we współpracy z Wydawnictwem.