62. Bibliotekarz (nie)idealny

Ostatnio mam zastój z recenzjami... Czytam książki, ale jakoś nie mam weny, żeby napisać o nich kilka słów. Dlatego też pomyślałam, że może żeby przeczekać ten zastój, dziś będzie obiecany już jakiś czas tamu wpis o bibliotekarzach. Zapraszam serdecznie do przeczytania i podzielenia się opiniami i doświadczeniami na ten temat ;). 

Słyszysz słowo: "bibliotekarz", co widzisz oczyma wyobraźni? Starsza pani w okularach, nieco zgryźliwa, która na każde pytanie odpowiada grymasem niezadowolenia i wciąż powtarza: "ciiiiii"?  Może widzisz młodą kobietę, ale taką szarą mysz, która w czasie pracy czyta sobie książki? A może znasz jeszcze inny stereotyp bibliotekarza? Chciałabym dziś się trochę rozprawić ogólnie pojętym postrzeganiem tego zawodu, jak również wspomnieć coś o sobie jako bibliotekarce ;).

Idealny bibliotekarz powinien:

1. Być zawsze uśmiechnięty i miły dla każdego.

2. Znać każdą książkę wydaną na polskim rynku i umieć wypowiedzieć się na jej temat.

3. Znać odpowiedź na każde pytanie.

4. Polecać wyłącznie książki idealnie dopasowane do jego gustów czytelników.

6. Zawsze siedzieć przy biurku w gotowości do wypożyczenia książki / doradzenia czytelnikowi.

7. Kupować do biblioteki wszystkie nowości.

8. Przyjmować wszystkie książkowe dary od czytelników, nawet podręczniki szkolne, czy stare, bardzo zniszczone publikacje.

9. Organizować życie kulturalne w bibliotece, tworzyć kluby książki, zapraszać pisarzy na spotkania autorskie, organizować spotkania z ciekawymi osobami, dbać o zajęcia dla dzieci.

A jak jest z nieidealnymi bibliotekarzami?

Wiadomo, bibliotekarz też człowiek, ma lepsze i gorsze dni i nie zawsze potrafi podejść z cierpliwością do czytelnika. Sama, aż wstyd się przyznać, ale czasem już naprawdę się irytuję, zwłaszcza, jak ktoś po raz kolejny nie potrafi czegoś znaleźć, jak mnie oszukuje, czy jak kombinuje. Czasem mam też gorszy dzień i też nie jestem zbyt miła, co oczywiście mnie nie tłumaczy, ale może wywołać zrozumienie. Wiem, że powinnam do każdego podchodzić z życzliwością i staram się to robić na co dzień, ale bywają takie chwile, że się nie da, że nie umiem, co ze smutkiem wyznaję tu przed Wami... Praca w bibliotece jest obsługą klienta, a wiadomo, może się trafić trudny klient, więc wtedy i bibliotekarzowi się zdarzy zirytować.

Bywa też czasami, na szczęście rzadko, że są bibliotekarze wiecznie skwaszeni, zmęczeni życiem, nieprzyjemni i niepomocni. Cóż, czasem to może być oznaka wypalenia zawodowego, a czasem to po prostu trudny charakter ;). I takich niestety trudno mi jakoś wytłumaczyć przed czytelnikami, bo cierpliwość jest bardzo ważna w tym zawodzie, zresztą nie tylko w tym... Takie zachowania trzeba piętnować i dbać o to, by zostały wyplewione skutecznie z bibliotek, żeby w końcu zniknął stereotyp zgryźliwej bibliotekarki ;).

Utarło się, że bibliotekarz powinien wiedzieć wszystko o książkach, znać cały rynek wydawniczy i każdą publikację znajdującą się na bibliotecznych półkach. I tu znów trzeba nadmienić, że bibliotekarz też jest tylko człowiekiem, więc nie może wiedzieć wszystkiego. Po to ma katalog i Internet, żeby wiedzieć, gdzie się dowiedzieć, bo wyszukiwać informacje też trzeba umieć ;). Wiadomo, najczęściej z tym wyszukiwaniem lepiej radzą sobie młodsi bibliotekarze, bo i są bardziej rozeznani w sieci, a i na studiach prowadzone są zajęcia w tym zakresie, więc młodzi mogą te umiejętności doskonalić. Starsi bibliotekarze są bardziej tradycyjni, co ma swój urok, ale jednak powinno być skutecznie zmieniane, bo bez znajomości różnych źródeł informacji, trudno pomóc czytelnikom...

Oczywiście, śledzenie nowości wydawniczych jest ważne, żeby pracownik biblioteki wiedział co ciekawego może zakupić do zbiorów bibliotecznych, jednakże rynek książki jest bardzo szeroki i nie da się śledzić wszystkiego. Zwłaszcza, jak pojawia się czytelnik, którego interesuje jakaś wąska dziedzina, z której pozycje wydawane są w nakładach poniżej 1000 egzemplarzy ;). Żeby wiedzieć co poradzić czytelnikom, trzeba też czytać, a wiadomo, że każdy ma inny gust i wybiera inne książki. To, co podoba się pani bibliotekarce, niekoniecznie może przypaść do gustu użytkownikowi biblioteki ;). Jednakże ważne, żeby bibliotekarz miał jakiś ogląd w rynku wydawniczym, ale też np. zaglądał na blogi czy portale książkowe i oczywiście sam też czytał.

W mojej, naukowej bibliotece wygląda to nieco inaczej. Mamy jedną osobę, która zajmuje się zakupami książkowymi i to właśnie do niej należy przegląd nowości. Często też różni profesorowie proszą o zakup konkretnych publikacji, albo też są sytuacje, że kilka osób pyta o daną książkę, więc stwierdzamy, że popyt jest, to kupujemy daną pozycję ;). Na szczęście, to nie do mnie należą te obowiązki, bo to się trzeba nieźle nagimnastykować, żeby kupić to, co chcą wykładowcy, ciekawe nowości i propozycje czytelników i jeszcze zmieścić się w budżecie. Bo jeśli chodzi o kupowanie książkowych nowości, to tu niestety stoi na przeszkodzie biurokracja, czyli budżet biblioteki, który jest ustalany przez jednostkę nadrzędną - dla biblioteki publicznej jest to z reguły samorząd lokalny, dla naukowej jednostka, do której należy. Jak wiadomo, zakup książek to nie jest najistotniejszy wydatek dla samorządów, uczelni, czy instytutów naukowych, stąd te budżety są stopniowo ucinane, zamiast rosnąć. Dlatego nie dziwcie się, że bibliotekarze wybierają tylko niektóre nowości książkowe do Waszych bibliotek. Po prostu muszą robić ostre selekcje... 

Chociaż i tutaj zaobserwowałam, że sytuacja w niektórych miejscach się zmienia, bo pojawiają się budżety partycypacyjne, do których zgłaszane są projekty zakupu nowych książek. Tak jest na przykład w Warszawie i z tego korzystają między innymi biblioteki w dzielnicy Śródmieście. Dzięki temu bibliotekarze mają mniej problemu z zakupieniem nowości, chociaż i tak pieniędzy na wszystkie ciekawe książki, jest po prostu za mało...

Dary od czytelników to jest z kolei temat rzeka... To oczywiście bardzo miłe, jak biblioteka otrzymuje od swoich użytkowników książki w prezencie i cieszy nas to, że ludzie tak chętnie to robią. Jest jednak kwestia tego, że niektóre dary książkowe nie są pożądane w niektórych bibliotekach. Na przykład w mojej przyjmujemy wszystkie dary, z tym, że mamy też taką specjalną półkę z darami od czytelników, które każdy może sobie zabrać do domu i nie oddawać, bo my ich nie włączyliśmy do swoich zbiorów. Są to głównie stare, nieaktualne już podręczniki, jakieś publikacje pokonferencyjne, czasem też beletrystyka, czy po prosty książki, co do których mamy pewność, że nie będą interesować naszych czytelników, więc szkoda na nie miejsca na regałach, no i oczywiście książki zniszczone, pomazane, rozsypujące się, bo takie też otrzymujemy. Nie wiem jak sytuacja wygląda w innych bibliotekach, ale podejrzewam, że po prostu nie przyjmują książek, które z różnych względów nie nadają się do wypożyczenia, albo po prostu nie pasują do profilu danej instytucji. Nie ma więc się co obrażać, jak bibliotekarz nie przyjmie Waszych książkowych darów. 

Co do ostatniego punktu, to tu akurat nie ma się do czego przyczepić ;). Pracownicy bibliotek, zwłaszcza tych publicznych, miejskich, dzielnicowych czy gminnych, powinni poza opracowywaniem i wypożyczaniem książek, zajmować się też nieco organizowaniem imprez kulturalnych w tej tematyce. W końcu biblioteka jest również instytucją kultury i powinna być aktywna w tej kwestii, zwłaszcza w mniejszych ośrodkach, gdzie dostęp do takich wydarzeń jest mocno utrudniony. Niestety, często jest tak, że bibliotekarze tę działalność kulturalną mocno zaniedbują... I to jest smutne, bo biblioteka powinna być miejscem tętniącym życiem. Ważne jest to zwłaszcza teraz, kiedy czytelnictwo jest na dość niskim poziomie, kiedy ludzie sięgają też chętniej po książki elektroniczne i dźwiękowe, a biblioteki powoli odchodzą do lamusa. Dlatego powinny zadbać o promocję, o organizowanie ciekawych wydarzeń, zachęcających do zaglądania do nich. A najczęściej tu panuje posucha...

*

Jaką ja jestem bibliotekarką? 

Chciałabym napisać, że bardzo dobrą, ale kajam się tu przed Wami, że bywa z tym różnie... Przede wszystkim preferuję pracę na zapleczu, opracowanie książek zdecydowanie wolę od ich wypożyczania. Po prostu bardziej cenię sobie książki od ludzi. Brak mi też trochę cierpliwości do czytelników i umiejętności społecznych, nie umiem z nimi prowadzić niezobowiązujących pogawędek, denerwują mnie ich głupie pytania etc. Żeby nie było, nie jestem złośliwa, czy chamska, nie rzucam niemiłych komentarzy, trzymam to wszystko w sobie, chyba, że mnie ktoś wyjątkowo zirytuje, to wtedy odpowiadam złośliwością na złośliwość. Dla osób z zewnątrz po prostu jestem jednak po prostu dość konkretną osobą, skupioną na pracy, więc nie pogadają sobie ze mną w bibliotece, nie będę się miło uśmiechać i sama wyrywać z pomocą, ale jeśli czytelnik mnie o coś poprosi, to znajdę wszystko czego szuka i pomogę w razie potrzeby w innych kwestiach. 

Żałuję, że nie jestem taką miłą bibliotekarką, z którą można sobie pożartować, która sama doradza, czy ze spokojem obsługuje chamskich czytelników. Ale taki już mam charakter, że jestem dość zamknięta w sobie, raczej introwertyczna. Nie jestem jednak taką zupełnie typową biblioteczną szarą myszką, bo nie dam sobie wejść na głowę i umiem postawić granice. Czytam też czasem w pracy, do czego się przyznaję, bo są takie dyżury na wypożyczalni, że naprawdę nie mam co robić, więc wtedy nikt nie patrzy na mnie krzywym okiem, jak sięgam po książkę ;). I chociaż czasem noszę kok i jestem okularnicą, to zdecydowanie nie wyglądam z zewnątrz na stereotypową bibliotekarkę. Powoduje to zarówno mój młody wiek, jak też niechęć do formalnego ubioru ;). Pojawiam się często w pracy w fantazyjnych kolczykach, w koszulkach z logo Gwiezdnych Wojen czy z Lordem Vaderem, w dżinsach, czy teraz w lato w powiewnych, kolorowych spodniach. Nie lubię spódnic i eleganckich bluzek i na szczęście u mnie w pracy nie ma dress codu, więc nie muszę się w nie ubierać ;). 

*******

To tyle na dziś, nie wyczerpałam oczywiście tej kwestii, ale chciałam tu po prostu zasygnalizować kilka rzeczy odnoście pracy bibliotekarza. Teraz czekam na Wasze opinie i doświadczenia w tym temacie. 

Jakich Wy spotykacie/spotkaliście bibliotekarzy? 

Jacy powinni być przedstawiciele tego zawodu?